Lampedusa, Schengen, Dublin

Geplaatst door Hans Roodenburg op 8 oktober, 2013 - 14:00

© Luca Siragusa (bron: Wikimedia Commons)

Vorige week verging bij het Italiaanse eilandje Lampedusa een schip met illegale landverhuizers. Toeval of niet: vandaag komen de bewindslieden voor immigratie van de EU bijeen voor overleg.

Je moet het ijzer smeden als het heet is. Momentum, daar gaat het om in de politiek. En nergens wordt dat zo goed begrepen als in Brussel. De Europese Commissie zal de tragische gebeurtenissen in de wateren rond het Italiaanse eilandje ongetwijfeld aangrijpen om zijn streven naar bevordering van legale immigratie middels zogenaamde 'mobiliteitspartnerschappen' kracht bij te zetten. En voor dat streven bestaat bijval:

We moeten ons met zijn allen opener opstellen en meer inzetten op humaniteit. Europa moet ventielen openen voor een verstandige, geregelde immigratie.

Aldus een oproep van de Beauftrage voor de mensenrechten van de Bondsregering. Het verder opengooien van de poorten van 'Fort Europa' om zo de oversteek in wrakke bootjes te stoppen is omstreden. Gezien de demografische druk en de slechte levensomstandigheden in Afrika en het Midden-Oosten is het migratiepotentieel daar praktisch onbeperkt. Maar ergens is een grens aan de opnamecapaciteit van de landen van bestemming, en dus zal je - ook bij een ruimhartiger beleid - toelatingscriteria moeten blijven hanteren. Dat leidt onvermijdelijk tot grote aantallen migratiewilligen die 'buiten de boot vallen'.

Als het aan de Europese Commissie ligt blijft het niet bij het vergemakkelijken van legale immigratie. Eurocommissaris Malmström gaat nog een stap verder en komt nu met het voorstel om de wrakke bootjes actief op te sporen en te onderscheppen zodat de illegale landverhuizers veilig aan land kunnen worden gezet in de Europese Unie. Dit komt feitelijk neer op het openstellen van de zuidelijke buitengrens.

Maar er is nog een andere brandende kwestie, die nauw met het voorgaande samenhangt. Die betreft de hardnekkige pogingen van de mediterrane landen om, gesteund door het Brusselse establishment, onder de gemaakte afspraken over de opvang van asielzoekers in het Europa zonder binnengrenzen uit te komen.

Dat brengt ons bij Schengen. In een vorig leven was ik betrokken bij ambtelijk overleg - zo'n twintig jaar geleden - over de verwachte immigratiestromen. Daarbij speelde mee de destijds naderende afschaffing, in het kader van het Verdrag van Schengen, van de controles op het personenverkeer aan de binnengrenzen. Zou dat niet leiden tot een grotere stroom van asielzoekers via Zuid-Europa naar Nederland? Dat zou wel meevallen, zo werd beweerd. Immers er was ook sprake van een overeenkomst (Dublin-conventie) in het kader waarvan het land van eerste aankomst die asielzoekers moest opvangen en zonodig terugnemen. Overigens heeft de Dublin-conventie nooit goed gewerkt doordat de bewijslast ligt bij het terugzendende land.

Die Dublin-conventie, daar willen de hardcore 'Europeanen' met een beroep op 'solidariteit' tussen de lidstaten nu vanaf. De voorzitter van het Europese Parlement Martin Schulz - who else - ziet het zo:

De vluchtelingen moeten in de toekomst eerlijker over de lidstaten worden verdeeld. Ook Duitsland zal meer vluchtelingen moeten opnemen.

Een mooi voorbeeld van factfree politics. Een woordvoerder van het Duitse ministerie van binnenlandse zaken weet in reactie op de uitlatingen van zijn enthousiaste landgenoot te melden dat Italië het afgelopen jaar 15.000 asielzoekers heeft opgevangen, tegen Duitsland 65.000, en concludeert dan ook dat de oproep van Schulz vanuit Duits perspectief iedere grond mist. Toch valt te vrezen dat het gedram over die 'eerlijker verdeling' voorlopig niet van de lucht zal zijn. Zeker niet vandaag in Luxemburg waar de EU-bewindslieden van immigratie voor overleg bijeen zijn.

Het lijkt een patroon in de EU. Zoals de euro werd doorgedrukt met het Stabiliteitspact en de no-bailoutclausule als doekje voor het bloeden, zo is de weg vrijgemaakt voor 'Schengen' met 'Dublin' en strenge bewaking van de buitengrenzen als middelen om de twijfelaars over de streep te trekken. Het Stabiliteitspact werd al geschonden voordat de inkt goed en wel droog was en de no-bailoutclausule is dood en begraven. Met de Dublin-conventie en de bewaking van de buitengrenzen dreigt het nu dezelfde kant op te gaan.